Dodano czwartek, Grudzień 16, 2010 przez Jarek Skrzypiec in Historia rasy trakeńskiej |

             Król pruski Fryderyk Wilhelm I, po wcześniejszym gruntownym przygotowaniu (m.in osuszeniu bagien i wykarczowaniu dzikiej puszczy) terenów pomiędzy Gumbinnen i Stallupönen, w Trakenach (Trakehnen) w roku 1732 założył królewską stadninę i sprowadził 1100 koni, w tym 500 klaczy matek.

Materiał zgromadzony pochodził z różnych hodowli państwowych rozrzuconych po całym kraju. Stado było mieszanką najrozmaitszych typów i ras, o niskiej wartości użytkowej. Ogiery czołowe, jakie w XVIII w. zostały użyte, nosiły w sobie orientalne prądy krwi. Kryły one wprawdzie nie wyrównaną stawkę klaczy, jednak nie umożliwiły stadninie żadnego postępu hodowlanego. W latach 1732-1782 w Trakenach użyto do hodowli 356 ogierów.

                                                        Zdecydowane zmiany w stadninie wprowadził mianowany w 1786 roku na Naczelnego Koniuszego K. Lindenau.  Był to człowiek o dużej wiedzy i talencie organizacyjnym. Ostro przeselekcjonował materiał hodowlany, a stado klaczy podzielił według typu, kalibru, maści i ulokował na pięciu oddziałach. Ten podział na stada przetrwał do końca istnienia stadniny, tj. do roku 1944.

            Początek XIX w. to kolejne rewolucyjne zmiany w hodowli trakeńskiej. Zapoczątkowano organizowanie wystaw hodowlanych i premiowanie materiału zarodowego. W 1847 kierownictwo stadniny objął von Schwichow, którego celem było nadanie koniowi trakeńskiemu typu bardziej wierzchowego. Posługiwał się w tym czasie ogierami pełnej krwi angielskiej, stosował intensywny wychów młodzieży i obfite żywienie. Za jego czasów wzmocnił się kaliber, powiększyły ramy i wzrost koni. Pogłowie stało się bardzo wyrównane i zaczęła się tworzyć swoista rasa trakeńska. W 1843 toku w Trakenach założono zakład treningowy i stajnię wyścigową. Dolewanie krwi angielskiej trwało nieprzerwanie aż do ewakuacji stadniny w roku 1944. Niektóre konie trakeńskie miały w rodowodach ponad 90 % pełnej krwi, słynny reproduktor Morgenstrahl posiadał jej aż 94. Jedna nie były to konie w typie follbluta, odmienny wygląd trakena spowodowany został bytowaniem w innym środowisku, długoletnią selekcją i dobieraniem osobników dużych, kalibrowych i masywnych.

                                                                                                                                                 Za czasów von Oettingena, kierującego stadniną od 1895 roku, starano się stworzyć w Traknach typ konia mogącego produkować konie wierzchowe cięższego kalibru. Nadal korzystano z reproduktorów pełnej krwi angielskiej, stosowano intensywny wychów, trening wytrzymałościowy młodych koni, selekcję na dzielność i staranny dobór osobników do kojarzenia. Młode ogiery przeznaczone na reproduktory, jak również klacze wybrane na matki, przechodziły zaprawę w zakładzie treningowym a potem na torze wyścigowym dla półkrwi. W tym okresie wyróżnił się beberbecki Optimus 1880 (Odoardo ? Optima). Ten wyjątkowo kościsty koń, o doskonałych stawach i prawidłowych przednich nogach, przekazywał na potomstwo zdrowie i wyjątkową dzielność użytkową. Dużymi zasługami mógł poszczycić się ogier Perfectionist xx 1899 (Persimmon ? Perfect Dream). Był to follblut w typie bardziej pożądanym dla hodowli koni półkrwi, kościsty, w dużych ramach. Założył własną linię męską, a z jego synów wyróżnili się: Jagdheld 1906, Irrlehrer 1905, Pommery sec 1907 i jeden z najznakomitszych ogierów trakeńskich ostatnich czasów ? Tempelhüter urodzony w 1905 roku. Perfectionist xx miał olbrzymi wpływ na hodowlę wschodniopruską i był niewątpliwie najlepszym follblutem, jakiego miały Trakeny w pierwszej połowie bieżącego stulecia. Z ogierów półkrwi za czasów von Oettingena wyróżnił się Morgenstrahl 1896 (Blue Blood xx ? Moba po Lollypop xx). Pozostawił po sobie doskonałego Parsivala 1912, który stał się założycielem własnej linii. Odlany w brązie posąg Morgenstrahla stał przed pałacem w Trakenach do wybuchu pierwszej wojny światowej. Gdy w 1914 roku wojska rosyjskie zajęły Trakeny, posąg przepadł i na swoje miejsce już nie powrócił. Ku czci wielkich zasług dla hodowli koni trakeńskich jeszcze za życia postawiono pomnik ogierowi Tempelhüter, który w Trakenach stał do 1945 roku.

W okresie międzywojennym prace hodowlane nadal szły w kierunku powiększania kalibru konia trakeńskiego. Wielki nacisk położono na wyrobienie dzielności fizycznej, aby przy pogrubianiu nie zatracić szlachetności i przydatności koni do celów wojskowych. Pożądany był również spokojny temperament. W tym celu ograniczono do minimum krycie ogierami pełnej krwi angielskiej, dobierano niskonożne, prawidłowo zbudowane, kalibrowe ogiery trakeńskie lub podobne z miejscowej hodowli prywatnej. Wszystkie te cechy reprezentował doskonały Dampfross 1916 (Dingo ? Laura), hodowli chłopskiej. Pomimo jednak słabego rodowodu, przedstawił on wspaniały model konia i obdarzony był niezwykłą siłą przekazywania swoich cech na potomstwo. Dampfross stał się twórcą nowej linni męskiej. Z jego synów wyróżnili się: Pythagoras 1927 z matki po Tempelhüter, Hyperion 1926, Semper Idem 1934. Ponadto, w omawianym okresie dużą rolę w tworzeniu rasy trakeńskiej odegrały ogiery: Ararad 1921 (Jagdheld ? Ara), Pirat 1914 (Tempelhüter ? Paula), Waldjunker 1913 (Vasco ? Waldfee), Astor 1922 (Wolkenflug ? Astoria), Cancara 1917 (Mister Magpie xx ? Cymbal po Nana Sahib xo).

            W 1938 roku użyto do hodowli ogiery arabskie dla poprawienia suchości tkanki, konstytucji, długowieczności, wykorzystania paszy i wyrobienia spokojniejszego temperamentu. Wybrano w Polsce ogiery: Fetysz oo 1924, Labirynt oo 1930, Adamas oo 1930, Ibn Nadjeri oo 1931 i wymieniono na cztery ogiery trakeńskie dla Stadniny w Racocie. Po wybuchu wojny na czołowego do Traken został przydzielony janowskiej hodowli Lowelas oo ur.1930.    

         Analizując ilość użytych reproduktorów, to od połowy XIX w. przez Trakeny przewinęło się ok. 3500 ogierów.

 W roku 1944 w stadninie stan koni hodowlanych wynosił 1115 sztuk: 20 reproduktorów, 378 klaczy hodowlanych, 421 sztuk młodzieży, 34 konie zaprzęgowe i 262 konie używane do polowań lub przeznaczone na sprzedaż. Do ksiąg stadnych wpisanych było 26264 klacze i 852 ogiery pochodzenia trakeńskiego.

            Jesienią (17 lub 20 października) 1944  roku zarządzono ogólną ewakuację stadniny, jednak większość odtransportowanych na zachód koni nie dotarła do miejsca przeznaczenia. Część pozostała w Prusach Zachodnich i na Pomorzu, większość koni już po odbyciu długiej drogi na zachód wpadła w ręce rosyjskie i została zawrócona na wschód (trafiły do Stadniny im. Kirowa/Rosja) a pozostałe trafiły do polskiej hodowli, m.in. do Stadniny Koni w Liskach. Duża część oryginalnych trakenów zaginęłą podczas działań wojennych.

Wiosną 1945 roku na teren dzisiejszych Niemiec przybyło ok. 1500 szlachetnych klaczy (m.in. z paleniami trakeńskimi i wschodniopruskimi). W końcu czerwca 1945 roku Stadnina Ratzenburg/Schleswig-Holstein przyjęła stawkę koni ze Stadniny w Trakenach: 2 ogiery czołowe, 28 klaczy matek i 6 źrebiąt. Spośród tej grupy, 22 oryginalne klacze trakeńskie w 1947 roku zostały zakupione przez późniejszy Związek Trakeński (Trakehner Verband).