Dodano czwartek, Czerwiec 23, 2011 przez Jarek Skrzypiec in Trakeny...i nie tylko z naukowego punktu widzenia |

W dniach 14-15.06.2001 odbyła się  na Wydziale Bioinżynierii Zwierząt Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie konferencja naukowa pt. „Konie trakeńskie i wielkopolskie w realiach XXI wieku”. Podczas konferencji doszło do wymiany poglądów między przedstawicielami środowisk hodowców koni wielkopolskich i  trakeńskich. Tych ostatnich niestety nie było zbyt wiele, szczególnie na zorganizowanym przez Katedrę Hodowli Koni i Jeździectwa wieczornym ognisku integracyjnym.  Następnego dnia wczesnym rankiem grupa chętnych wyjechała na wyjazd specjalistyczny do Traken, a w drodze powrotnej do SK Liski i SK Galiny.

Korzystając z uprzejmości dr Janusza Wejera prezentujemy jego referat, który został wygłoszony na rozpoczęciu obrad konferencyjnych.

Poniżej, specjalnie dla Państwa, ciekawa prezentacja multimedialna prezentowana podczas referatu.

Prezentacja na konferencji

Wybrane aspekty oceny wartości użytkowej koni zarejestrowanych

w Związku Trakeńskim w Polsce

dr inż Janusz Wejer

Katedra Hodowli Koni i Jeździectwa

Wydział Bioinżynierii Zwięrząt UWM Olsztyn

Związek Hodowców i Przyjaciół Wschodniopruskiego Konia Pochodzenia Trakeńskiego ? Związek Trakeński w Polsce – zarejestrowany został 25 czerwca 1993r.
Działalność Związku nabrała jednak większej dynamiki od roku 2000, kiedy to  Związek został członkiem Polskiego Związku Hodowców Koni. W wyniku kilkuletnich starań Związku w dniu  18 lipca 2005 roku Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wydał decyzję nr 78/2005, w której wyraził zgodę na otwarcie i prowadzenie księgi hodowlanej koni rasy trakeńskiej. Następnie w dniu 11 września 2006 roku podpisane zostało rozporządzenie uprawniające  Związek do prowadzenia oceny wartości użytkowej, prowadzenia szkoleń zawodowych w tym zakresie oraz ustalania założeń krajowego programu hodowlanego koni rasy trakeńskiej. Jednak część czynności hodowlanych ? przeglądy hodowlane koni – prowadzona była już od 2000 roku w ramach społecznej pracy osób pełniących funkcję członków Komisji Hodowlanej Związku Trakeńskiego w Polsce. Również i rejestracja wyników prób dzielności klaczy odbywała się już wcześniej bowiem w województwie warmińsko- mazurskim prowadzone były one w formie polowej jak i stacjonarnej.

Od 03.2005 nawiązana została współpraca Związku Trakeńskiego w Polsce z Katedrą Hodowli Koni i Jeździectwa UWM Olsztyn. W wyniki tej współpracy powstała baza danych koni obejmująca: częściowy  rodowód konia, przynależność do rodziny żeńskiej i rodu męskiego, wyniki bonitacji koni w skali 70 pkt.  stosowanej w Związku Trakeńskim w Niemczech, a także wyników prób dzielności klaczy i ogierów. W oparciu o tę bazę, tworzoną głównie przez Panią Barbarę i Tomasza Siedlanowskich, Janusza Wejera oraz dyplomantki Katedry Hodowli Koni i Jeździectwa: Katarzynę Zabłocką, Zofię Szemplińską ? Domian i Paulinę Miszkier, powstało kilka prac naukowych i prac dyplomowych dotyczących oceny wartości użytkowej koni trakeńskich i o pochodzeniu trakeńsko-wschodniopruskim wyhodowanych w okresie powojennym w Polsce.

Obecnie w bazie danych, którą posiada Katedra Hodowli Koni i Jeździectwa znajduje się 1006 wpisanych koni, z czego ok.  474 koni w wieku 3 lata i starszych w tym 63 ogiery,  312 przebonitowanych  źrebiąt w tym 137 ogierków, pozostałą grupę stanowiły roczniaki i dwulatki poddawane przeglądom hodowlanym.

Określając przynależność koni do rodzin żeńskich przyjęto w Związku Trakeńskim zasadę, iż założycielką rodziny jest pierwsza po II Wojnie Światowej klacz użyta w hodowli koni tej rasy. Przed nazwą rodziny umieszcza się ponadto literę oznaczającą pochodzenie klaczy i tak literą: T – oznaczone zostały rodziny założone przez klacze o pochodzeniu trakeńskim, O – o pochodzeniu wschodniopruskim, E – pełnej krwi angielskiej, A – czystej krwi arabskiej oraz S – innych ras szlachetnych.

Spośród koni zarejestrowanych i poddanych ocenie najliczniej reprezentowane są konie wywodzące się z 47 rodzin klaczy wschodniopruskich ? 577 sztuk, dalej z 49 rodzin założonych przez klacze pełnej krwi angielskiej –  214 koni i 16 rodzin  ?trakenskich? – 135 koni wpisanych do bazy (rys. 1). Nieliczną grupę stanowią konie wywodzące się z rodzin założonych przez klacze innych ras szlachetnych (7 rodzin) oraz agloarabskich (6 rodzin). Ogółem wszystkich rodzin, jakie zostały zidentyfikowane jest 125.

Rys.  1  Liczba rodzin w zależności od rasy założycielki

Średnia liczebność rodziny wynosi niespełna 8 koni (7,7). Strukturę rodzin pod względem liczebności przedstawiono na rys. 2 Najliczniejszą grupę stanowią rodziny, których liczebność jest do 4 koni  – 62 % wszystkich rodzin. Liczną grupę stanowią rodziny reprezentowane przez 5 do 10 i 11 do 20 koni, odpowiednio: 14 i 15 %. Odsetek najliczniej reprezentowanych rodzin wahał się od 2 do 4 %

Rys. 2 Struktura rodzin pod względem ich liczebności [%]

Na temat wartości użytkowej i hodowlanej koni zarejestrowanych w Związku Trakeńskim w Polsce z uwzględnieniem ich przynależności do rodzin powstała praca magisterska pani Katarzyny Zabłockiej. Opisane są w niej, co cenniejsze konie użytkowe i hodowlane należące do wybranych rodzin.

Prowadzona ocena wartości użytkowej koni zarejestrowanych w Związku Trakeńskim w Polsce sprowadza się głownie do przeprowadzania corocznych przeglądów hodowlanych koni organizowanych od 2000 roku, z wyjątkiem 2008 kiedy to przegląd się nie odbył. Podczas przeglądów konie są bonitowane w skali 70 punktowej stosowanej w  Związku Trakeńskim w Niemczech. Rzadko jednak wykorzystuje się pełną skalę i zazwyczaj oceny wahają się od 5 do 10 punktów. Poszczególnym notom odpowiadają odpowiedniki słowne: 5 ? niedostateczna  ocena, 6 ? dostateczna, 7 dość dobra, 8 dobra, 9 ? bardzo dobra, 10 – idealna. Łączna liczba punktów równa lub przekraczająca 45 pkt. dla klaczy i 48  pkt. dla ogierów jest jednym z warunków  kwalifikujących konia do hodowli.

Od początku organizowania przeglądów hodowlanych przez Związek Trakeński w Polsce można zaobserwować ustabilizowaną na poziomie 46 sztuk liczbę koni, głównie klaczy, w wieku 3 lat i starszych  poddawanych ocenie bonitacyjnej tab.1

Pod względem typu użytkowego i hodowlanego koni poddanych ocenie można zaobserwować lekki trend wzrostowy (tab. 1). Bonitacja koni podlegających przeglądowi wzrosła z 6,9 pkt. w roku 2000 do 7,4 pkt.w roku 2009. Średnia dla całej populacji koni poddanych ocenie wynosiła 7,1 pkt. a odchylenie standardowe – 0,8 pkt. Analiza statystyczna nie wykazała  by wzrost wartości noty za typ był istotny statystycznie.

Kolejna cecha podlegająca bonitacji to budowa konia (tab. 1). Średnia wartość na przestrzeni 10 lat dla koni  3 letnich wynosiła 7,0 pkt. +/- 0,7 pkt. Najniższą wartość odnotowano w roku 2000 i 2001 odpowiednio 6,6 i 6,8 pkt. W pozostałych latach średnia ocena za budowę oscylowała w przedziale 6,9 – 7,2 pkt. Również i w tym przypadku odnotować należy wzrostowy trend not jakie uzyskują konie podczas oceny budowy. Podobne spostrzeżenia dotyczące poprawy typu i budowy koni trakeńskich w Polsce, zostały wyartykułowane przez głównego hodowcę Związku Trakeńskigo w Niemczech Larsa Gehrmanna, który podczas ostatniego przeglądu hodowlanego uczestniczył w pracach Komisji Przeglądowej. Analiza statystyczna wykazała istotność różnic między rokiem 2000, w którym zaczęto przeprowadzać przeglądy hodowlane a latami, w których średnia ocena za budowę była większa lub równa 7 pkt.

Najniższe oceny spośród wszystkich cech podlegających bonitacji uzyskują konie zarejestrowane w Związku Trakeńskim za jakość kończyn, które stanowią tzw. fundament konia. Jest to z pewnością powód do głębokiej analizy, bowiem średnia za okres 10 lat nie przekroczyła 6,6 pkt +/- 0,7pkt (tab. 1). Przez ten okres nie udało się doprowadzić do znaczącego postępu w zakresie tejże cechy. Odnotowane różnice statystyczne odnoszą się przede wszystkim do roku 2000 i 2007, w których średnie noty za kończyny była najniższe.

Cechy motoryczne

Pod względem jakości stępa średnia ocena konia w prezentowanym okresie wyniosła 6,8 pkt. + – 0,7 pkt (tab. 1). Najwyższą notę za stęp uzyskały konie w latach 2002, 2004, 2009  odpowiednio 7,4 ;7,1; 7,1 pkt. zaś najniższą w latach: 2000,  2003, 2010 odpowiednio: 6,4; 6,7 ; 6,7 pkt. Linia trendu wskazuje na bardzo powolny proces poprawy jakości tego chodu. Stwierdzone różnice statystyczne wskazują, iż uzyskany postęp w zakresie stępa w kolejnych latach jest istotny statystycznie.

Nieco wyższą (7,1 pkt.  + – 0,7 pkt.) średnią dla całej populacji koni trakeńskich 3 letnich i starszych odnotowano w przypadku jakości kłusa. I tym przypadku nie można mówić o jakimś wyraźnym trendzie wzrostowym w zakresie poprawy jakości tego chodu u ocenianych koni (tab. 1). Najlepsze oceny za kłus otrzymywały konie poddawane bonitacji w 2002 i 2009 roku odpowiednio: 7,4 pkt., najniższe natomiast w latach 2000-2001, 2003, 2004 i 2010.

Nieco lepiej przedstawia się linia trendu średnich ocen za galop, jakie otrzymywały podczas przeglądów hodowlanych konie trakeńskie i o pochodzeniu trakeńskim. Średnia nota za badany okres wynosi 6,8 pkt.  przy odchyleniu standardowym 0,8 pkt., a linia trendu jest wzrostowa (tab. 1). Uzyskany postęp w tym zakresie wynosi blisko 0,5 pkt. i jest on potwierdzony statystycznie.

Średnia ocena koni za tzw. wrażenie ogólne wyniosła na przestrzeni 10 lat 7,0 pkt. +- 0,7 pkt. co odpowiada słownej ocenie ?wrażenie dość dobre? (tab. 1). Trend wartości w kolejnych latach jest wzrostowy. Również wzrostowy trend wykazuje średnia ocena sumaryczna koni poddawanych bonitacji, której średnia wartość w analizowanym okresie wyniosła 48,5 pkt. + – 3,8 pkt. (tab. 1).

Podsumowując, należy stwierdzić, tendencję spadkową liczby koni 3 letnich i starszych poddawanych ocenie na corocznych przeglądach hodowlanych. Może być to spowodowane niesprzyjającą hodowli koni sytuacją gospodarczą w kraju i na świecie, ogólną nadprodukcją koni, trudnościami w ich zbyciu. Optymistyczne jest natomiast fakt, iż oceny jakie uzyskują konie podczas przeglądów mają tendencję wzrostową, choć dynamika ich wzrostu jest niewielka.

Tab. 1 Bonitacja koni trakeńskich i o pochodzeniu trakeńsko-wschodniopruskim w wieku 3 – lat i starszych

- trend spadkowy, + trend wzrostowy

Wyniki bonitacji źrebiąt.

W przypadku liczby źrebiąt poddawanych ocenie podczas przeglądów hodowlanych zaobserwować można mniej więcej stałą liczbę ok. 33 źrebiąt rokrocznie poddawanych ocenie (tab. 2).

Podobnie jak w przypadku koni dorosłych, również i u źrebiąt zarysowuje się trend wzrostowy w zakresie oceny typu źrebiąt, przy czym średnia nota za typ u źrebiąt (7,5 pkt. + – 0,8 pkt.) jest wyższa niż u koni dorosłych. Niektóre roczniki źrebiąt uzyskiwały średnią zbliżoną do 8 pkt. co odpowiada słownej ocenie – ?dobry?. Fakt ten dobrze rokuje na przyszłą hodowlę koni trakeńskich w Polsce.

Pod względem budowy średnia nota za tą cechę u źrebiąt oscyluje w 7,3 pkt. +- 0,7 pkt. Znacząco niższą średnią – 6,9 pkt. stwierdzono w roku 2003, zaś najwyższą ok 7,5 pkt. w latach 2006; 2002; 2004. Linia trendu wskazuje na stabilizację tej cechy na poziomie średniej dziesięcioletniej (tab. 2).

Podobnie jak u koni starszych tak i u źrebiąt jakość kończyn została najniżej oceniona. Średnia ocena na przestrzeni 10 lat wyniosła 6,8 pkt. +- 0,4 pkt (tab. 2). Najwyższe noty uzyskały źrebięta w latach 2004; 2006 i 2010 odpowiednio:7,2; 7,0; 7,0 pkt. zaś najniższe w 2007 i 2003 odpowiednio 6,4 i 6,6 pkt. Wygenerowana linia trendu wskazuje na brak postępu w tym zakresie.

Niepokojący jest natomiast spadkowy trend ocen u źrebiąt za stęp. Podczas trzech ostatnich przeglądów średnia ocena za ten chód wyniosła 7,1 pkt., czyli tyle co średnia ocena w całym okresie przeprowadzania przeglądów przez Związek Trakeński (tab. 2).

W przypadku kłusa można zaobserwować znaczące różnice między średnimi ocenami w poszczególnych latach przeglądów hodowlanych. W pięciu kolejnych latach 2003 – 2007 odnotowano średnie poniżej 7,3 pkt. Linia trendu wskazuje jednak na ?delikatną? tendencję wzrostową w zakresie tej cechy (tab. 2).

Również tendencję wzrostową przejawiają oceny uzyskiwane przez źrebięta za jakość galopu, za który otrzymywały one średnio 7,4 pkt. +- 0,8 pkt (tab. 2). Niepokoić może jedynie fakt, iż w czterech ostatnich, kolejnych latach średnia nota za ten rodzaj chodu stale spada.

Analizując oceny za tzw. wrażenie ogólne należy zauważyć, iż utrzymują się one na poziomie 7,3 pkt. + – 0,7 pkt. i nie wykazują tendencji wzrostowej, podobnie jak i ocena ogółem, której średnia wartość w badanym okresie wyniosła 50,9 pkt +- 3,6 pkt (tab. 2).

Tab. 2 Bonitacja źrebiąt trakeńskich i o pochodzeniu trakeńsko-wschodniopruskim

- trend spadkowy, + trend wzrostowy,  + – brak wyraźnego trendu

Podsumowując należy zauważyć, iż źrebięta uzyskują na ogół wyższe noty za cechy podlegające bonitacji aniżeli konie 3 letnie i starsze, co może dawać nadzieję, na uzyskanie postępu hodowlanego. Natomiast trendy, jakie przyjmują oceny za poszczególne cechy wskazują na niewielką dynamikę pozytywnych zmian, a w przypadku stępa i w pewnym sensie także galopu, zmian negatywnych. Chcąc uzyskać szybsze i wyraźniejsze efekty w zakresie poprawy jakości chodów podstawowych należałoby bardzo starannie dobierać do hodowli ogiery, które oprócz poprawy jakości eksterieru i typu przekazywałyby również bardzo dobry ruch, szczególnie galop, który stanowi w większości dyscyplin chód najistotniejszy.

Ocena jakości potomstwa wybranych reproduktorów używanych w hodowli koni o pochodzeniu trakeńskim i wschodniopruskim.

Ocena reproduktorów kryjących klacze zarejestrowane w Związku Trakeńskim w Polsce sprowadza się w zasadniczej swej części do oceny pokroju i jakości chodów podstawowych ich potomstwa. Ze względu na dużą liczbę (202 ogiery) wykorzystywanych w hodowli rozpłodników kryjących w swej karierze niewielką liczbę matek zarejestrowanych w Związku Trakeńskim w Polsce, czynność ta jest mocno utrudniona. Utrudnia to właściwy dobór rozpłodników, bowiem uzyskanie przez ogiera odpowiedniej liczby potomstwa poddanego ocenie trwa zbyt długo, w skutek czego niektóre ogiery zostały już wycofane z hodowli lub zakończyły żywot.

Rys. 3 przedstawia średnie wartości ocen za typ, jakie uzyskało potomstwo wybranych rozpłodników, które pod względem typu, jak i innych cech uzyskało najwyższe noty podczas przeglądów hodowlanych. Pod względem typu najwyższa notę średnią uzyskały konie po ogierach: Apogej (8 pkt.), Elpar xx (7,9 pkt), Dłużnik (7,8 pkt.), Emis (7,8 pkt.). Ten ostatni jest czynnym w hodowli ogierem podobnie jak takie ogiery jak Gluosnis xx, Semper, Cedrus, Lord Oder I czy Ajbek, których potomstwo uzyskało nieznacznie niższe noty za typ. Analiza statystyczna nie wykazała różnic między średnimi wartościami ocen za typ potomstwa ogierów przedstawionych na rys. 3.

Rys. 3 Średnia ocena za typ potomstwa wybranych rozpłodników

Pod względem budowy, która dla wszystkich koni poddawanych przeglądom została oceniona średnio na 7,2 pkt +- 0,7 pkt.,  najwyższą średnią notę uzyskało potomstwo: Kleona, Impulsa, Dłużnika ? po 7,7 pkt. (rys. 4) W pozostałej grupie ogierów, których potomstwo uzyskało nieznacznie niższe średnie noty znalazły się między innymi: Apogej, Wiec, Elpar xx, Lord Oder I, Emis, Ajbek, Winword xx, Gluosnis xx, Life and Liberty xx, Czarczaf, czy Cedrus. Różnice między średnimi (maksymalnie 0,5 pkt.) są nieznaczne i nie są statystycznie istotne.

Rys. 4 Średnia ocena za budowę potomstwa wybranych rozpłodników

Pod względem jakości kończyn na pierwszym miejscy uplasowało się potomstwo czynnie wykorzystywanego w hodowli ogiera Lord Oder I, którego średnia (7,2 pkt.) jest o 0,5 pkt. większa od średniej dla wszystkich koni poddawanych ocenie. W grupie ogierów, których potomstwo uzyskało średnie noty nieco niższe, w granicach 6,8 do 7,1 pkt. znalazły się miedzy innymi takie rozpłodniki jak: Dłużnik, Makart,  Apogej, a także spośród czynnych w hodowli: Impuls, Kaliniec,  Emis, Agar, Ajbek, Cedrus czy Gluosnis xx. Analiza statystyczna nie wykazała różnic między średnimi notami jakie otrzymało potomstwa ogierów przedstawionych na rys. 5

Rys. 5 Średnia ocena za kończyny potomstwa wybranych rozpłodników

Na rys. 6 przestawiono jakość stępa potomstwa wybranych rozpłodników. Średnia dla wszystkich koni wyniosła 7,0 pkt. +- 0,7 pkt. Różnice między najwyżej ocenionymi końmi pochodzącymi po Emisie (7,4pkt.) a potomstwem pozostałych rozpłodników sięgające maks. 0,3 pkt.  również nie okazały się istotne statystycznie. Do grupy ogierów przekazujących dobry stęp zaliczyć można między innymi takie ogiery czynnie kryjące jak: Gluosnis xx, Cedrus, Ajbek,  Impuls, Semper.

Pod względem jakości kłusa, który dla całej populacji koni poddawanych przeglądom, został oceniony na 7,2 pkt. +- 0,7 pkt., najwyższą notę uzyskało potomstwo Kleona ? 8 pkt. dalej Emisa 7,8 pkt. i Pigmaliona 7,8 pkt (rys. 7).

Rys. 6 Średnia ocena za stęp potomstwa wybranych rozpłodników

Rys. 7 Średnia ocena za kłus potomstwa wybranych rozpłodników

Również i w tym przypadku różnice między średnimi ocenami miedzy potomstwem przedstawionych na rys. 7 ogierów nie były istotnie statystycznie. Pod względem jakości kłusa wysoko zostało ocenione także potomstwo takich, czynnych w hodowli rozpłodników jak: Semper, Lord Oder I, Ajbek, Agar, Głuosnis xx, Impuls, Burgund xo.

Jakość galopu koni ocenionych podczas przeglądów hodowlanych była oceniona średnio na poziomie 7,1 pkt +- 0,8 pkt., a więc zbliżonym do jakości kłusa (rys 8). Najwyższe noty za tą cechę otrzymały konie po ogierze Dinar (8 pkt.) i  dalej spośród czynnych w hodowli: Emis, Gluosnis xx, Kleon, Impuls, Lord Oder I, Burgund xo, Cedrus, Semper, Ajbek.  Również i w tym przypadku nie stwierdzono różnic statystycznie istotnych.

Rys. 8 Średnia ocena za galop potomstwa wybranych rozpłodników

Średnia ocena tzw. wrażenia ogólnego koni podlegających bonitacji wyniosła 7,1 pkt.  +- 0,7 pkt. (rys 9). Średnią ocenę na poziomie 7,7 ? 7,6 pkt. otrzymało potomstwo: Emisa, Wieca i Apogeja. Spośród czynnych w hodowli reproduktorów nieznacznie niższe noty (7,4 pkt.) uzyskało potomstwo: Głuosnisa xx, Lorda Odera I, Kleona, Ajbeka. Po 7,3 pkt. uzyskało potomstwo Cedrusa, Sempera, Impulsa. Również i tym przypadku analiza statystyczna nie wykazała istotności różnic miedzy potomstwem reproduktorów przedstawionych na rys . 9.

Analizując sumę punktów bonitacyjnych, jakie uzyskiwały konie podlegające ocenie na przestrzeni 10 lat trwania przeglądów hodowlanych należy zauważyć, iż średnia dla wszystkich koni wyniosła 49,5 pkt. (rys 28) Najwyżej zbonitowane zostało potomstwo Emisa – 52,9 pkt. w dalszej kolejności z aktualnie kryjących ogierów: Lorda Odera I, Gluosnisa xx, Kleona, Impulsa, Ajbeka, Sempera, Cedrusa, Burgunda xo.

Rys. 9 Średnia ocena za wrażenie ogólne potomstwa wybranych rozpłodników

Rys. 10 Średnia ocena ogółem potomstwa wybranych rozpłodników

Różnice między średnimi obliczonymi dla potomstwa omawianych rozpłodników są bardzo znikome i nie istotne statystycznie.

Podsumowując należy zauważyć, że spośród ogierów czynnych w hodowli, mimo niepotwierdzonych statystycznie różnic, podczas przeglądów hodowlanych, pod względem typu wyróżnia się potomstwo: Emisa, Cedrusa,  Ajbeka, Lorda Odera I  oraz Glousnisa xx. Pod względem budowy potomstwo: Kleona i Impulsa oraz  Lorda Odera I,  Ajbeka, Emisa i Glousnisa xx. Dobrym fundamentem cechuje się natomiast potomstwo:  Lorda Odera I, Impulsa i Kalińca, a także Emisa i Ajbeka. W zakresie chodów podstawowych to na wyróżnienie zasługuje konie pochodzące po Emisie, Gluosnisie xx,  Lordzie Oderze I, , Kleonie, Burgundzie xo, Ajbeku czy Impulsie.

Próby dzielności klaczy

Od początku działalności Związku Trakeńskiego w Polsce zrzeszeni w Związku hodowcy poddawali hodowane przez siebie klacze polowym i stacjonarnym próbom dzielności. Początkowa udział klaczy w próbach był dobrowolny, a od 2008 r. stał się obligatoryjnym wymogiem koniecznym do spełnienie w przypadku wpisu klaczy do księgi hodowlanej koni trakeńskich.

Do roku 2010 ogółem próbom dzielności poddanych zostało ok. 115 klaczy. Czyli ok 25% wszystkich klaczy zarejestrowanych w bazie danych w ZTwP.  Spośród cech wspólnych dla prób dzielności polowych i stacjonarnych takich jak między innymi ocena za skoki luzem 23 klacze ? 20% uzyskały notę 8 i wyższą. Klacz Talia (Cedrus od Taja po Huk)  uzyskała nawet 10 pkt. za skoki. Trzy klacze uzyskały noty powyżej 9 pkt. i były to: Bella Donna (Aragonit, od Bitwa po Jaguar), Dewiza (Ajbek od Delta po Pistolet) i Delicja (Kaliniec od Domra po Orsinii). Dziewięć klaczy uzyskało noty w granicach od 8,16 do 8,67 pkt. były to kolejna córka ogiera Kaliniec ? Artica od Artedora po Posejdon oraz   Ajbeka, Korwalia od Korga po Akcept xx, a także Wiwa po Burgund od Wejmitka po Skaleń, Koryntia po Czak od Korga po Akcept xx, Talija  po Gluchar od Tojota po Forpost, Seniorita po Radiator od Sikorka po Pigmalion, Rozeta po Sixtus od Rawka po Sir Schostakovich xx. W grupie klaczy które uzyskały notę 8 pkt za skoki, na  wyróżnienie zasługują Pilkalen Havbek po Havbek od Piasina po Life and Liberty xx oraz Wirginia po Impuls od Wiwa po Burgund xo. Obie klacze uzyskały również bardzo wysokie średnie noty z całej próby dzielności odpowiednio: 8,15 ; 8,48  pkt.

Analizując inne ważne z punktu widzenia użytkowości cechy takie jak jakość pracy pod jeźdźcem w galopie, kłusie i stępie niespełna 3,5 % klaczy poddanych ocenie (4 szt.) uzyskało notę powyżej 8 pkt. za galop i kłus pod jeźdźcem. Były to Agra TS  po Germanic xx od Akka po Aragonit, Artica po Kaliniec od Artemora po Posejdon, Aspiracja po Safran od Alana po Cedrus i  Wiwa po Burgund xo od Wejmutka po Skaleń.

Około 7%  – 8 klaczy uzyskało notę 8 pkt.  i wyższą za galop. Oprócz już wyżej wymienionych były to Bella Lancastra po Aragonit od Bitwa po Jauguar xx, Kornwalia  po Ajbek od Korga po Akcept xx, Locky Love po Impuls od Liana po Agar, Pilkalen Havbek po Havbek od Piasina po Life and Liberty xx

Tyleż samo klaczy uzyskało podobnie wysokie noty za kłus. Do grona tych klaczy należały: wspomniane już Agra TS, Artica, Aspiracja, Wiwa, ponadto Centra po Elpar xx od Centuria po Arianin, Delicja po Kaliniec od Domra po Orsini, Nagasaki TS po Apogej od Nubia TS po Czador, Wirginia po Impuls od Wiwa po Burgund xo

Pod względem oceny obcego jeźdźca ponad 32% klaczy (37 sztuk) otrzymało noty większą lub równą  8 pkt. z czego 12 klaczy (10%)  większą lub równą  9 pkt (tab.3).

Tab 3. Wykaz klaczy wysoko ocenionych w teście obcego jeźdźca.

W grupie klaczy poddanych próbom dzielności, wstępna analiza wyników prób dzielności uwzględniająca pochodzenie ze strony ojca wskazuje na to, iż pod względem skoków w korytarzu średnią notę powyżej 7,5 pkt. uzyskało potomstwo: Ajbeka (8,1 pkt.), Kalińca (7,9 pkt.), Cedrusa (7,9pkt.), Impulsa (7,6 pkt.) i Kleona (7,5 pkt).

Praca w galopie najwyżej została oceniona w przypadku klaczy po Ajbeku (średnia 7,7 pkt.), dalej Kalińcu (7,4 pkt.) następnie Impulsie, Elparze xx i Apogeju odpowiednio 7,3; 7,2; 7,2 pkt.

Pod względem jakości pracy klaczy w kłusie pod jeźdźcem jedynie potomstwo Kalińca Ajbeka i Machandla uzyskało średnie w przedziale 7,7 -7,5 pkt.

Stosunkowo wysokie średnie noty wystawiane przez obcego jeźdźca uzyskały klacze po następujących rozpłodnikach: Kaliniec (8,8 pkt.), Ajbek (8,7 pkt.), Impuls (8,0 pkt.), Banita (8,0 pkt.), Elpar xx (7,9 pkt.), Machandel (7,8 pkt.), Apogej (7,6pkt.), Kleon (7,5 pkt.).

Również pod względem przydatności do treningu najwyższe noty średnie uzyskało potomstwo Kalińca, Impulsa, Ajbeka, Elpara xx, Apogeja i Kleona odpowiednio: 9,0; 8,8; 8,5; 8,6; 8,4; 7,8 pkt.

Dobrze ocenionym charakterem cechowało się potomstwo: Ajbeka, Elpara xx, Apogeja po 8,5 pkt., Impulsa 8,3 pkt. Divizora xx 8,2 pkt. i Kalińca 8,0 pkt.

Odpowiedni, oceniony na pow. 8 pkt temperament cechował potomstwo: Kalińca ? 8,7 pkt., Apogeja, Ajbeka ? po 8,5 pkt., Kleona i Impulsa ? po 8,3, Divizora xx ? 8,2 pkt. i Cedrusa ? 8,1 pkt.

Przedstawione wyniki dotyczące ocen, jakie uzyskały w próbach dzielności klacze będące córkami prezentowanych rozpłodników, mają charakter informacyjny. Zbyt mała liczba córek prezentowanych reproduktorów nie pozwala na wyciąganie daleko idących wniosków, co do wartości użytkowej klaczy pochodzących po konkretnym reproduktorze.

Tab. 4 Średnie oceny córek wybranych reproduktorów uzyskane podczas prób dzielności [pkt.].